Köpeğiniz sizi anlıyor. Evet, evet sizi gerçekten anlıyor, bilim böyle diyor. Kısa süre önce köpekler ve insanların etkileşim biçimlerine ilişkin bir araştırma yapıldı ve sonuçlar köpeğinizin sizin nasıl hissettiğinizi anladığını gösteriyor. Köpek sahipleri de yıllardır bunu iddia etmiyor muydu?
Biology Letters’da yayınlanan bu çalışma köpeklerin insanların yüzlerindeki ve seslerindeki ifadeleri anlayabildiğini gösterdi. Yani üzgün göründüğünüzde ya da sesiniz üzgün geldiğinde hatta her ne hissediyorsanız köpeğiniz bunu fark ediyor. Bu hayvan severler için bir kazanım. Onlar zaten yıllardır bunu iddia ediyorlardı ve şimdi bilim bunu kanıtladı.
Öte yandan, bu başka bir soruyu akıllara getiriyor: Köpeklerin insanların duygularını okumaktaki başarısı kadar, insanlar da köpeklerin duygularını okuyabiliyor mu? Pek çok kişi buna evet diye cevap verebilir ancak bilim bunu da araştırmış ve sonuçları sizi şaşırtabilir. Yanıtı bulmak için Yüz İfadeleri Kodlama Sistemi’ne (FACS) bakmamız gerekiyor. Bu proje 1970’lerde başlamış ve insanların yüz ifadelerini tanımlama ve araştırmayı hedefliyor. Aynı metodoloji köpeklere uygulanmış ve DogFACS yıllardır gördüğümüz en heyecan verici çalışmalardan birisi olabilir
New York Magazine’in Science of Us bölümüne DogFACS ile ilgili konuşan, Portsmouth Üniversitesi’nden Juliane Kaminski “Bugüne kadar literatür köpeklerin insanların ifadelerini anladığı yönündeydi. Şimdi bunun tam tersi yani insanlar olarak köpeklerin yüz ifadelerini anlamak için çalışıyoruz.” diyor.
DogFACS’i anlamak için bilim insanları hareket noktalarını yani yüz ifadelerinde kullanılan kasların hareketlerini tespit ederek işe başladı. Şu ana kadar 11 hareket noktası bulundu, buna beş de kulak hareketi tanımlayıcısı (EAD) eklendi. Bu 16 hareketin kombinasyonlarını kullanarak billim insanları köpeklerin yüz hareketlerini katalogladı ve duyguları ile yüz ifadeleri arasında bağlantılar kurdu.
İnsanlar kendi duygularını köpeklere yansıtmak, yani köpekleri insanlaştırmak gibi kötü bir huya sahip. Köpeğin sırıtışa benzer bir ifade yaptığını görüp mutlu olduğunu sanabiliyoruz, oysa ki pek çok başka nedenden dolayı dişlerini gösteriyor olabilir. İçimizi ısıtan yavru köpek gözlerini görüyoruz ve üzgün olduğunu ya da yardım istediğini düşünüyoruz. Bu ifadeler gerçekten düşündüğümüz anlamlara mı geliyor yoksa köpekler sandığımızdan daha da mı zeki? Bizi manipüle ederek istediklerini elde etmek için kasıtlı olarak bize tanıdık gelen bu ifadeleri yapıyor olabilirler mi? Araştırmalar en azından bazen gerçekten de bizi manipüle ettiklerini gösteriyor.
Yavru köpek gözlerine gelirsek, motivasyon ne olursa olsun sonuç belli: Yavru köpek gözleri içimizi eritiyor ve köpekçiğin kendisini daha iyi hissetmesi için elimizden gelen her şeyi yapıyoruz. Yakın zamanda yapılan bir çalışmada, araştırmacılar barınaktaki köpekleri videoya çektiler ve yavru köpek gözlerini katalogladılar (ya da bilim insanlarının verdiği adla AU101). Araştırmacılar başka ifadelere de baktılar ancak yavru köpek bakışları köpeklerin hızlıca sahiplenilmesindeki en doğrudan ve en etkili ifade oldu. Şaşırtıcı olmayan şekilde, köpek ne kadar çok söz konusu bakışları attıysa o kadar hızlı sahiplenildi.
Peki bu bakışları en çok atan köpekler gerçekten en çok ihtiyaç içindeki ve en üzgün köpekler miydi? Olabilir de, olmayabilir de. Köpeklerin ifadelerini tam olarak çözene kadar bilim onların duygularını insanlaştırmamamızı öneriyor. Ne hissettiklerini gerçekten anlamak için insan bakış açısından biraz daha geniş düşünmek gerekebilir.
