Badem bitkisinin familyası gülgillere aittir. İran ve Afganistan yaylaları anayurdu olan badem ağacın, Romalılar ve Eski Yunanlılar tarafından Akdeniz bölgesine getirilmiş ve çok iyi bir şekilde yöreye uyum sağlamıştır. Uzun yıllardan beri Anadolu’da uzun yıllardan beri yetiştirilen 10 m’ye kadar boylanabilen şeftaliye benzer ancak ondan
boyu daha uzun ve uzun ömürlü bir ağaçtır. Çiçeklenme zamanı özellikle dona karşı aşırı duyarlı olan badem ağacı bol güneşli, kışları ılık geçen, suyu iyi akıntılı yerleri sever toprak ayırımı yapmaz. Dik dikensiz ya da yaygın dalları, ince uzun ve kenarları ince dişli oval yaprakları bulunur. Çiçekleri ilkbahar başında açar ve ender olarak pembe renkte olurlar. Ağaç çiçekli durumda iken öncelikle beyaz sonra açık pembe renkli görünür ve sonra yapraklanarak yeşile döner. Ağaçta ilkbaharın sonuna doğru üzeri tüylü, yeşil renkli, çağla adı verilen meyveler görülür. Sonraları ise ağustos-eylül aylarında tas çekirdek şeklini alan bir tohum meydana gelir. Badem ya da badem içi bu tohuma verilen addır. Badem ağacı sert kabuğu, içindeki tohumun ekilmesi ile çoğaltılır. Ancak yabani olarak tohumdan süren fidanlar aşılanır. Öncelikle bademler tatlı badem ve acı badem olmak üzere ikiye ayrılır. Çeşitli melezleri bunlardan türetilmiştir. Yağ bakımından tatlı badem zengin lezzetli bir besindir. Ayrıca şekerler, albüminli maddeler, emülsin ve E vitamini içerir. Bu sayılanlara ek olarak hidrosiyanik asit içerdiğinden dolayı hafif zehirlidir. Şekercilikte, çikolata endüstrisinde ve badem şurubu yapında tatlı badem içi kullanılır, bademin çağlası ilkbaharda taze daha sonra da badem içi kuru olarak sevilerek tüketilir. Parfüm ve kozmetik sektöründe badem içinden çıkarılan badem yağı sıkça kullanılır.
Kullanımı ve tıbbi etkileri
Şu şekilde tatlı badem yağının tıbbi etkileri ve bunlardan faydalanma yöntemleri özetlenebilir;
Müshil: Çocuklarda özellikle daha etkilidir. Sulandırıldıktan sonra gerekirse tatlandırılarak içilir.
Yara iyileştirici: Yaralara dıştan uygulanır.
Güneş yanıklarını rahatlatıcı: Bu gibi yanıklara dıştan uygulanır.
Süt gelişini emzikli annelerde arttırır. Sulandırılır gerekirse tatlandırılarak içilir.
Boğaz ağrıları ve öksürüğe karşı: Sulandırılıp, gerektiğinde tatlandırılarak içilir.
Ayrıca cinsel güçsüzlüğe karşı bademin için etkilidir. Yemeklerden sonra bunun için bir miktar badem içi yenmesi sağlık açısından faydalıdır.
Not: Bazı tıbbi etkileri acı bademin de bulunmakla birlikte, aşırı kullanımı zehirlenmelere neden olur.
